Τα ήθη που παγιώθηκαν σε βάθος χρόνου και έχουν ένα επαναλαμβανόμενο τελετουργικό αποτελούν τα έθιμα του κάθε τόπου. Ακόμη και αν θα ήθελε κανείς να το αρνηθεί, τα έθιμα ανταποκρίνονται στις πιο βαθιές ανάγκες του ανθρώπου. Την ανάγκη για επιβίωση και εξασφάλιση μιας συνέχειας από γενιά σε γενιά, την ανάγκη της σύνδεσης με άλλους ανθρώπους, μέσα στις κοινωνικές ομάδες όπου ανήκει καθώς και την ανάγκη της ταύτισης και της συσχέτισης με το κοινωνικό σύνολο, τον κύκλο των εποχών αλλά και με την ίδια τη ζωή.
Ένα τέτοιο έθιμο, αποτελεί και ο εορτασμός της «Τσικνοπέμπτης». Η «Τσικνοπέφτη», όπως είναι επίσης γνωστή, ήταν η μέρα που ετοίμαζαν σε παλαιότερες εποχές, το «παστό». Έβραζαν δηλαδή το λίπος με λίγο νερό και το ράντιζαν ταυτόχρονα (με νερό), πριν το σουρώσουν. Μια εβδομάδα πριν από την Τσικνοπέμπτη, ξεκινούσε η διαδικασία της σφαγής των γουρουνιών, τα λεγόμενα «χοιροσφάγια». Γι’ αυτό, η εβδομάδα αυτή ονομαζόταν και σφαγαριά. Κάθε οικογένεια έτρεφε για έναν ολόκληρο χρόνο από ένα γουρούνι, το οποίο κατέληγε…θύμα της αποκριάτικης κρεατοφαγίας.
To έθιμο αυτό είναι πολύ παλιό και συνδέεται με τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και αργότερα των Ρωμαίων, που θεωρούσαν το φαγοπότι και το γλέντι ιεροτελεστία για την καλή ευφορία της γης την Άνοιξη. Σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το φαγοπότι και το γλέντι της ημέρας είναι «ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης».
Η ημέρα της Πέμπτης επιλέχθηκε ως ημέρα κρεατοφαγίας καθώς παραδοσιακά οι ημέρες νηστείας είναι η Τετάρτη και η Παρασκευή. Θεωρείται η τελευταία ημέρα που καταναλώνεται το κρέας καθώς σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση προμηνύει την έναρξη της Σαρακοστής, της σαρανταήμερης περιόδου νηστείας πριν από το Πάσχα. Γιορτάζεται 11 ημέρες πριν από την Καθαρά Δευτέρα και σηματοδοτεί την επίσημη έναρξη της Αποκριάς. Αντίστοιχες γιορτές υπάρχουν και σε άλλες χώρες όπως στη Γερμανία με την «Weiberfastnacht» και στη Γαλλία με την «Mardi Gras», δηλαδή τη «Λιπαρή Τρίτη». Το έθιμο αυτό γιορτάζεται με χλιδή και καρναβαλικές εκδηλώσεις και σε παλιές γαλλόφωνες περιοχές, όπως είναι η Νέα Ορλεάνη.
Το Έθιμο στην Αθήνα, το 1938
Ο εορτασμός του Καρνάβαλου το 1938 και ιδιαίτερα της Τσικνοπέμπτης υπήρξε ιδιαίτερα ενθουσιώδης, σαν να προαισθάνονταν όλοι ότι θα περνούσε τουλάχιστον μια δεκαετία εορταστικής απραξίας. Στα πλακιώτικα στενά ξύπνησε το αθάνατο κέφι κι όλοι οι Αθηναίοι οργάνωναν μεγάλες αποκριάτικες εξορμήσεις στις ταβέρνες της Πλάκας και του Ψυρρή. Όπου κι’ αν γυρνούσες άκουγες έμμετρα σαν κι’ αυτό:
«Στης Πλάκας τον ανήφορο απόψε θα γλεντήσουμε τη φτώχεια θα ξεχάσουμε θα γλυκοτραγουδήσουμε. Στης Πλάκας τον ανήφορο ξανά θε να τα πούμε θεότρελή Αποκριά και θα μερακλωθούμε».
Το αποκριάτικο, βραδινό γλέντι στις ταβέρνες άρχιζε λίγα μέτρα πιο κάτω από τη Φιλελλήνων, στην οδό Κυδαθηναίων. Οι ταβέρνες του Πορτοκάλλη, του Σαΐτη, του Αλκίνοου και του Τσελέντη γέμιζαν από νωρίς με εύθυμες παρέες, που ξεδιψούσαν με ρετσίνα και κοκκινέλι.
«Το κάστανο θέλει κρασί και το καρύδι μέλι το ρετσινάτο το κρασί
να είναι κοκκινέλι»
Από την ταβέρνα «Παλιά Αθήνα» του Γάκη, στο τέλος της Αδριανού, ξεχύνονταν φωνές και τραγούδια. Στην είσοδο, ψησταριές. Στο βάθος, κάτω από στολισμένα κρασοβάρελα, κρασοπαρέες γεμάτες κέφι. Απέξω, μόλις που ακουγόταν ο λατερνατζής. Πιο κάτω, στην «Ταβέρνα του Κουρουπιώτη», γεμάτη με σκίτσα μπεκρήδων στους τοίχους και με στιχάκια για κάθε γούστο και περίσταση, το ίδιο κέφι. «Νέοι, αν θέλετε χρυσή ζωή, πίνετε πολύ κρασί».
Από την ταβέρνα του Γιαμβριά ακουγόταν το κλαρίνο του Παναγιώτη από τη Θήβα και το σαντούρι του Νικόλα από το Μαρούσι. Ποια ταβέρνα να ξεχάσεις; Του Κάπα, του Κρητικού, του Λάμπρου με τη μεγάλη ρουμελιώτικη ψησταριά; Αρνάκι σούβλα και κοκορέτσι ρουμελιώτικο. Πλημμυρισμένος κι ο «Παράδεισος» του Κοτζαμάνη. Πλημμυρισμένες και τόσες άλλες ταβέρνες στη Μιαούλη, στην Καραϊσκάκη και στην Πλατεία Ηρώων του Ψυρρή.
Την άλλη μέρα η Ακρόπολις θα έγραφε:
«Η ολόξανθη ρετσίνα και το άκρατο κοκκινέλι άρχισαν από το μεσημέρι να ρέουν εν αφθονία και συνοδεία γαρδούμπας, σπληνάντερου, κοκορετσίου, διαφόρων τερψιλαρυγγίων μεζέδων, ετριπλασίασαν το κέφι των εορταστών. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, καταναλώθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια των εορτών 30.000 οκάδες κρασιού!».
Διαβάστε το Μέρος Β΄
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου